Tomaten, tomaten, tomaten… weetjes over de tomaat

Tomaten, tomaten, tomaten… weetjes over de tomaat.

Tomaten in alle soorten.

In bolognaisesaus, op de pizza, in een slaatje, in soep, gevuld met spinazie,… tomaten zitten in zoveel lekkere dingen dat we gewoon niet zonder zouden kunnen. Er zijn heel wat verschillende soorten tomaten… we stellen ze je even voor zodat je weet welke je het best gebruikt voor wat.

Losse tomaten

Een overzicht van de soorten tomatenplanten

‘Andine Cornue’: langwerpige tomaat
‘Costoluto Genovese’: Italiaanse vleestomaat
Cherrytomaat: kerstomaat of cocktailtomaat
‘Coeur de Boeuf’: tomaat uit de zuiderse landen
gele tomaat
‘Green Zebra’: groene tomaat
Vleestomaat: grove tomaat
Italiaanse tomaat: pruimtomaat of Roma tomaat
‘Marmande’: oude Franse vleestomaat
‘Noir de Crimée’: roodpaarse tot zwartpaarse vleestomaat
pottomaat: terrasplant
‘Pyros’: F1 hybride vleestomaat
‘Saint Pierre’: oude variëteit met grote vruchten
snacktomaat: snoeptomaat
trostomaat: kleiner ronde tomaat
‘Yellow Pearshaped’: peervormige gele kerstomaat

Tomaten behoren tot de nachtschade,

Wat is nachtschade?

Nachtschade is een omvangrijke plantenfamilie die uit meer dan 1600 verschillende soorten bestaat. Tabak is daar één van. Een aantal knollen en vruchten verwerken we vrijwel dagelijks in onze maaltijden. Het gaat om aardappelen, aubergine, tomaat, paprika en rode pepers. Het eerste deel van de naam van deze grote plantenfamilie verwijst waarschijnlijk naar de bloemen die ’s nachts gaan geuren. En de toevoeging ‘schade’ geeft aan, dat sommige nachtschades giftige stoffen bevatten. Het gaat om solanine in o.a. aardappel en aubergine en tomatine in tomaten.

Hoe giftig zijn solanine en tomatine?

Het eten van onrijpe tomaten kan dodelijk zijn. Groene tomaten bevatten een hoog gehalte aan tomatine. Bij een inname van 25 mg treden er vergiftigingsverschijnselen op. En wie 400 mg tomatine consumeert, kan het waarschijnlijk niet meer navertellen. Eet daarom alleen rijpe tomaten. Deze bevatten geen tomatine en kunnen dus veilig in gerechten verwerkt worden.

Wat is de invloed van nachtschades op uw gewrichten?

Dat artrose een voedselallergie is, is tot op heden nog niet bewezen. De veronderstelling van de onderzoekers van de Universiteit van Stanford blijft dus tot op heden nog een veronderstelling. De wetenschappers wierpen dit balletje in 2011 op. En sindsdien zijn er geen nieuwe studies verschenen, die aantonen dat nachtschades ontstekingen in de gewrichten kunnen veroorzaken. De relatie tussen deze plantenfamilie en artrose is dus nog nooit serieus onderzocht. Uiteraard kunt u gerust eens kijken wat een dieet zonder aardappelen, paprika, tomaten, aubergine en rode peper met uw gewrichten doet. Misschien schuilt er inderdaad een waarheid in de filosofie van de Stanford Universiteit en nemen uw gewrichtsklachten af. Om de inname van het schadelijke solanine te verminderen, kunt u in ieder geval meer variëren met groenten die niet tot de nachtschade-familie behoren. Denk daarbij aan sperziebonen, bloemkool, boerenkool, andijvie, wortelen en witlof.

Wat kunt u beter wel én wat kunt u beter minder eten als u last heeft van de gewrichten?  Deze groenten en vruchten kunnen ondersteunen bij gewrichtsklachten: rauwe knoflook, uien, pompoen, rode bieten, broccoli, verse peulvruchten, groene kool, avocado en zwarte bessen (vrucht én pitjes). Verse gember is in China al eeuwenlang een bekend volksmedicijn tegen gewrichtspijn. Het bevat actieve bestanddelen die in de pijn vermindert en de beweeglijkheid verbetert. Als u regelmatig met kurkuma kookt, voeg dan gerust wat extra’s toe. De gele kleurstof Curcumine in dit specerij heeft sterke ontstekingsremmende eigenschappen.

TOMATEN TEELTZORGEN

Omdat een tomaat nogal wat teeltzorgen nodig heeft (dieven, tikken, toppen, aanbinden, etc.), vind je die informatie over teeltzorgen uitgebreid en met flink wat foto’s ter illustratie op de pagina.

 

LUCHTEN + BLAD VERWIJDEREN

Buiten is er altijd frisse lucht, en mits je de planten niet te dicht bij elkaar plant kan de wind de planten droog blazen na een regenbui. Je kunt eventueel wat blad wegknippen wanneer een plant toch vaak wat te lang nat blijft na een regenbui. Tegelijkertijd beschermt het blad in de buitenteelt de tomaten, dus verwijder zeker niet teveel blad, houd verspreid over de plant in ieder geval altijd 6 tot 8 gezonde grote bladeren aan. En als je blad wegknipt, doe dat dan vooral bij bladeren die het licht en de zon wegnemen van de vruchten, als de zon op de vruchten kan schijnen kunnen tomaten beter en sneller rijpen.

In de kas kan het ook heel vochtig zijn; door de warmte en het blad is er in de zomer bij warm weer veel condens; en die condens kan er voor zorgen dat blad vochtig blijft en gevoelig wordt voor ziekten en schimmels. En door die hoge luchtvochtigheid kan het stuifmeel gaan klonteren en dan kan er geen bevruchting plaats vinden.

In de kas houd ik zelf altijd minimaal 4 tot 6 volwassen grote bladeren aan elke plant, de rest knip ik elke week of elke 2 weken in etappes weg (meestal houd ik aan dat als de tomaten in een tros groot genoeg zijn, ik het blad dat eronder zit wegknip). Minder blad = minder hoge luchtvochtigheid = betere bestuiving van de bloempjes. Uiteraard lucht je op warme dag in de kas niet alleen door het raam open te zetten (als het goed is staat 365 dagen per jaar het raam open), maar ook de deur helemaal open zetten kan er in een uur voor zorgen dat die luchtvochtigheid daalt. Op snikhete dagen zien wij wel eens de condens in de kas langs de ramen lopen (wij hebben onze kas op de volkstuin altijd dicht en op slot maar zodra we op de tuin komen gaat die deur open). En dan tikken we dus ook pas na een uur of 2 want direct tikken heeft dan niet zoveel nut.

Er zijn ook mensen die heel weinig blad verwijderen en daar tevreden over zijn – ook hier zul je weer zelf moeten uitvinden wat je het prettigst vindt werken. Bedenk daarbij dat je ook een deel van een blad mag afknippen (als die bijvoorbeeld op de grond hangt of tegen een bloemtros aan hangt). Knip dan in de hoofdnerf, uiteraard liever niet in de bladmassa zelf.

AANBINDEN

De reden om stamtomaten aan te binden is omdat stamtomaten (zeker in de kas) grote planten worden tot meer dan 2 meter hoog. Door de hoofdsteel elke 15 tot 30 centimeter vast te binden aan een stok zorg je dat de planten niet omvallen. Ook een voordeel is dat als je eenmaal de stok diep in de grond hebt gezet en je de tomatenplanten elke 1 tot 2 weken aanbindt, je ook heel zeker weet wat die hoofdsteel is, en dat maakt het dieven dan wat gemakkelijker.

Bind de hoofdstengel vast aan de stok, doe dit elke keer wanneer de plant weer is gegroeid. Bind niet te strak, de stengel wordt nog een stuk dikker!

Bij de kasteelt is het ook mogelijk om in plaats van stokken, koorden te gebruiken; deze bevestig je boven in de kas en onderaan de stengel van de tomaat en je draait het bovenste gedeelte van de tomaat dan elke week een slag om het touw. Het is niet onze favoriete manier, ik vind de tomatenplanten aan de touwen te wiebelig, maar zeker een derde van alle tomatentelers gebruikt touwen aan koorden als bindmiddel.

Er zijn ondertussen ook al weer een tijd gedraaide metalen stokken te koop (google op de naam ‘tomatenspiraal’). Je prikt de stok in de grond naast de tomatenplant en wanneer de hoofdstengel weer is gegroeid wikkel je de plant een slag in de spiraal tot de hoofdsteel daarin ‘vast’ zit. Ook dit is niet onze favoriete manier, simpelweg omdat we deze stokken wat te kort vinden voor het gebruik in onze (hoge) kas maar voor een kleinere/lagere kas en voor buiten zijn ze prima geschikt en lekker makkelijk (en ik vind ze eigenlijk ook best decoratief).

Wij gebruiken voor het aanbinden hoge stokken van 270 centimeter lang (want ze gaan zeker ook nog wel een centimeter of 20 diep de grond in). We hebben bamboestokken, die gaan een jaar of 3 tot 4 mee en moeten dan vervangen worden, en we hebben tegenwoordig ook een aantal geplastificeerde stokken (google even op ‘plantstaven’ of ‘plantstokken’); prijzig maar ze gaan wel een flink aantal jaren langer mee, mits je ze goed onderhoudt (zoals vochtvrij overwinteren). Voor het binden zelf gebruiken we tegenwoordig plantclips als deze:

Handig, want met 1 hand kun je zo’n plastic klemmetje om plant en plantstok klemmen. Ik heb deze besteld en gekocht bij de Welkoop, als je er interesse in hebt zorg dan wel dat je de goede maat kiest want er zijn ook kleinere maten. Ik meen dat ik iets van 8 euro betaalde voor 500 van deze binders, die zeker ook een paar jaar mee gaan.

En voordat we deze handige clips  gebruiken we zelf meestal touwtjes van 15 centimeter lang (hele bossen, geknipt in de winter, leuk tijdverdrijf ? ).

Je moet vooral zelf weten en uitvinden wat je de prettigste manier vindt om de planten op te binden.

 

WATER GEVEN 

Tomaten drinken veel water maar houden niet van een erg hoge luchtvochtigheid. Bij de teelt onder glas is het dus belangrijk om regelmatig water te geven maar ook te zorgen dat de lucht niet te vochtig blijft door goed te luchten. Giet nooit water op de planten maar er naast en houd de grond matig vochtig zonder uitdrogen.

Bedenk ook wanneer je meer of minder water geeft: in het voorjaar en vroege zomer hebben de planten best aardig wat water nodig om gezonde en flinke planten te maken en te bloeien. Ook tijdens de ontwikkeling van de tomaten geef je voldoende water, als je de planten uit laat drogen tijdens de ontwikkeling van de vruchten is de kans op neusrot groter (zie over neusrot even op de pagina met ziekten bij de tomaten)

Wanneer de eerste tomaten beginnen te rijpen geef je dan juist wat minder en ook minder vaak water; om te zorgen dat je mooie, vol smakende tomaten kunt oogsten, teveel water kan ervoor zorgen dat de vruchten gaan barsten.

 

DIEVEN

Oei, misschien het belangrijkste hoofdstuk op deze pagina. Dieven is trouwens over het algemeen niet moeilijk, wel heel belangrijk en als je elke plant even op je gemak bekijkt en elke week één keer je planten nakijkt en dieft, dan zijn ze nog makkelijk herkenbaar en gaat het makkelijkst en is het zeker niet moeilijk.

Op de foto hierboven zie je alvast wat dieven, aangegeven door de rode pijltjes.

Dieven zijn in een jong stadium gemakkelijk te herkennen, maar in een groter stadium blijkbaar niet altijd, of mensen vinden het zonde om een mooie zijtak weg te halen (en dat is het begin van de wirwar ? ).

Om het hopelijk wat duidelijker te maken heb ik flink wat foto’s gemaakt en hier geplaats, met pijltjes probeer ik aan te geven wat dieven zijn en wat er mee te doen.

Wat is een dief? In bijna elke bladoksel vormt de tomatenplant een nieuwe scheut, en dat worden dieven genoemd. Deze dieven bestaan aanvankelijk uit een stengel met wat blad. Als de dief niet verwijderd wordt zal hij zich ontwikkelen tot een nieuwe grote slappe stengel die op zijn beurt ook weer dieven ontwikkelt.

Dieven in dieven in dieven in dieven; uiteindelijk krijg je een grote dichte bossige plant met maar weinig en ook nog kleine vruchtjes, die ook niet allemaal rijp zullen worden. Dat is logisch, want je staat toe dat de plant alle energie stopt in het maken van bladeren, stengels, bloemen, etc. en die energie zou je liever willen steken in de maak en rijping van vruchten.

Neem daarom de dieven weg, bij voorkeur nog voor ze 10 centimeter lang zijn (grote dieven wegnemen kunnen “grotere wonden” veroorzaken die de plant verzwakken). Ook de blaadjes die soms aan het einde van een tros verschijnen moet je verwijderen, want ook zij worden weer takken, met weer nieuwe dieven, etc.. Een stamtomaat houd je recht, 1 stam met een groeitop, blad en vruchttrossen, al het andere haal je weg.

Ook op de foto hierboven zie je bij de rode pijltjes weer dieven die verwijderd moeten worden. Haal deze jonge takjes in de bladoksels gelijk weg. Je kunt op deze foto goed zien dat echt bijna elke bladoksel, zowel links als rechts een dief maakt (en dan kun je je ook voorstellen dat wanneer al die diefjes grote takken worden, met ook allemaal weer dieven, er een enorme grote, bossige plant ontstaat).

Bij struiktomaten en dwergtomaten hoef je niet te dieven. Houd deze planten enigszins in toom door in de weg staande of kruisende dieven of stengels wel te verwijderen.

Struiktomaten krijgen in het Engels de term ‘determinate’, stamtomaten (die dus gediefd moeten worden) krijgen de term ‘indeterminate’.

Onderschat ‘dieven’ niet – het is de belangrijkste verzorging van tomaten. Ik zelf ga 1 keer per week alle tomatenplanten langs met knipschaar, bindtouw en een emmer, om aan te binden en dieven weg te halen. Sla je 2 weken over, dan is er nog niet heel veel aan de hand. Maar zonder wat ervaring wordt het dan al lastig nog wijs te worden uit de enorme kluwen van stelen en blad. Beter vaker even kijken en kleine dieven weg halen dan te lang wachten en grote wonden moeten maken, en misschien fouten omdat je er geen wijs meer uit kan worden.

Nog 2 voorbeelden/foto’s van dieven:

Ook op de foto hierboven kun je de dieven goed zien, ook weer aangegeven door rode pijltjes. De dief rechts is zelfs al zo groot dat ze al echt een takje aan het worden is, met een blad eraan.

En binnen no-time wordt er in de bladoksel waar de pijl naar wijst alweer een nieuwe dief gemaakt – een dief van een dief dus, zo snel gaat dat. Je ziet onderaan de foto ook al een bloemtros in bloei langs de hoofdstam, en een nieuwe bloemtros in de maak.

Lastig te herkennen:

Ik krijg nog wel eens vragen van mensen die soms een dief niet herkennen of twijfelen over wat ze wel of niet weg moeten halen. Daarom hieronder nog 2 voorbeelden van dieven die niet zo duidelijk op dieven lijken.

Op de foto hieronder zie je een dief die al zo groot is dat hij niet gemakkelijk meer als dief te herkennen is (de tak waar het rode pijltje bij staat).

Dat komt ook omdat in dit geval de stam niet recht  maar schuin naar links groeit, en de dief juist niet schuin groeit maar recht omhoog. De hoofdstam is echter in dit geval altijd te herkennen aan het feit dat de hoofdstam dikker is dan de steel van de dief plus aan het feit dat een hoofdstengel een bloemtros maakt. Je haalt dus de dief met het rode pijltje weg en de wat scheef groeiende stam met het blauwe pijltje en de bloeiende tros bloempjes bind je zo recht mogelijk (pas op dat ze niet breekt) aan de stok vast.

Nog een voorbeeld dat best vaak voorkomt. Hier zie je dat er geen duidelijke dief lijkt te zijn omdat de tomaat zich in tweeen lijkt te hebben gesplitst. Deze zijn het gevaarlijkst ? :

Ik heb vaker gezien dat mensen nu niet kunnen kiezen en beide takken dan maar aanhouden. Maar…… waar ga je later met die 2 hoofdtakken naar toe. Je kunt er natuurlijk voor kiezen om beide takken aan te houden en gewoon een extra stok erbij te plaatsen voor tak 2 (en je maakt dan een V-vorm, dat kan een tomatenplant prima aan, maar als je dat wil gaan doen moet je wel goed kunnen dieven want vanaf nu moet je twee hoofdstammen bij gaan houden (en 3 of 4 hoofdstammen wordt teveel, dan is er niet genoeg energie meer voor de maak van rijpe tomaten).

Zelf verwijder ik de tak met het rode pijltje. Want dat is de dief, ze is te herkennen aan het feit dat ze nu nog alleen maar een tak is. De linkertak (met het blauwe pijltje) is de hoofdstam want die heeft op 2 plaatsen al trosjes bloemen. Bij de rechtertak (dief) zie je nog geen trosje bloemen, maar wel rechts bovenin de foto al weer nieuwe dieven.

Hierboven zie je hoe ik heb ‘opgelost’. De rechtertak (dief) heb ik verwijderd, bij het rode pijtje zie je nog de vrij grote wond: die zal wel netjes opdrogen en sluiten maar het toont wel aan waarom het beter is om eerder te dieven want de wond is zeker 1 centimeter breed. Het blad eronder heb ik nog even laten zitten voor de gezondheid en groei van de plant (o.a. opname voedingsstoffen).

De linker tak (hoofdstam) heb ik aangehouden en met klemmetjes aan de stok vastgemaakt. Je ziet ook de 2 trosjes bloemen die nu dus niet verloren zijn gegaan en vanaf nu alle energie van de plant krijgen om zich te ontwikkelen tot tomaten.

Nog een lastig voorbeeld:

De linkse tak lijkt de hoofdstam, groeit recht en het dichtst bij de stok. Maar ze is het niet, de linkse (met het rode pijltje) is de dief (dunner en zonder bloemtros), de rechtse (bij het blauwe pijltje) is wel krom, maar wel dikker in omvang en daar zie je ook al een bloemtrosje. En dat is dus de hoofdstam (nogmaals, als je niet kunt kiezen, kies dan altijd voor de tak waar de bloemtros aan zit).

Na het dieven ziet het er dan zo uit als op de foto hierboven.

De kromme tak die je net rechts zag is aangebonden aan de stok (voorzichtig want tomatentakken breken gemakkelijk). Bij het rode pijltje links zie je de wond die achtergebleven is na het dieven; die wond heeft tijd nodig om te sluiten, tot die tijd is de plek gevoelig voor het indringen van ziekten en schimmels  – oftewel nogmaals; verwijder vooral kleine dieven.

Is het nou heel erg wanneer je per ongeluk de dief laat zitten en de hoofdstam weghaalt? Nee hoor, niks aan de hand, het gebeurt mij soms in de haast ook nog wel eens. De dief die je hebt laten zitten wordt dan de nieuwe hoofdstam, je zult alleen zien dat je het bloemtrosje mist dat je met de hoofdstam hebt weggehaald en 1 tros aan de plant aan het eind van de teelt hebt gemist. Ook de dief-die-hoofdstam-wordt zal snel genoeg zelf weer een nieuwe bloemtros maken maar iets hoger.

Oh ja, ook een leuke:

Tot slot nog 1 voorbeeld, deze kom je bij ‘gewone’ tomaten niet zo vaak tegen maar de heirlooms en oudere zaadvaste rassen kennen nogal wat ‘rare snijbonen’ ? .

En op de foto hierboven zie je er zo één. Ineens weet de plant het blijkbaar zelf ook niet meer, maakt een bloemtros, geen hoofdstengel meer maar 2 takjes die allebei lijken op dieven. Een soort zelf toppen maar wel een dubbele dief maken dus.

Uiteraard laat je de bloemtros zitten, en welke van de 2 dieven je weghaalt doet er niet zoveel toe, want ze zijn beiden identiek. Ik zou zelf de linkse laten zitten omdat die iets groter/dikker = sterker lijkt. De rechtse zou ik dus weghalen en de linkse dief verder laten groeien als hoofdstam en opbinden als ze wat groter is. Controleer in zo’n geval wel altijd nog even of het wel echt een top is en niet alleen maar een tak met blaadje

Ik hoop zo een klein beetje duidelijk te hebben gemaakt wat dieven zijn, waar ze zitten, waarom je ze wilt verwijderen en hoe ze zich soms kunnen ‘vermommen’. Zoals eerder gezegd: mocht je een plant hebben waarvan je zeker weet dat er een dief is maar die niet herkent: kies dan altijd voor de (grootste) bloemtros; dat is normaal gesproken de hoofdstam, en zowiezo zijn bloemtrossen het belangrijkst want dat worden de tomaten.

Dit is allemaal niet van belang bij struiktomaten. Mocht je gewoon niet zo goed zijn in het dieven van tomaten of er niet voldoende tijd voor hebben om ze regelmatig te verwijderen, zoek dan rassen die een struik vormen, want die hoef je niet te dieven (al zul je ze natuurlijk soms wel een beetje in toom moeten houden en in ieder geval moeten aanbinden of langs gaas of zo moeten leiden (anders wordt de plant te zwaar en kan omwaaien, topzwaar worden, dragende takken breken, etc.).

DIEVEN AAN BLOEMTROSSEN

Zeker niet alle tomatenrassen maken dit soort dieven, maar elk jaar zijn er een aantal tomaten in onze kassen die aan het einde van een bloemtros een dief maken. Het ziet er in het begin vaak onschuldig uit, als 2 blaadjes aan het einde van een tros bloempjes. Maar uiteindelijk  groeit dat uit tot een nieuwe ‘tak’.

Foto 1: het begin

Op deze foto zie jet onschuldige begin. De 2 rood-met-witte pijltjes wijzen de originele bloemtros aan, in dit geval een bloemtros in 2 of 3 vertakkingen, dat kan ik niet goed zien. Maar het gaat om het wit-zwarte pijltje; dat wijst naar een heel klein diefje tussen een extra minbloemtrosje en een blad (en een blad aan het einde van een bloemtros is ook al een beetje verdacht want normaal gesproken groeien er zelden of nooit bladeren aan het einde van een tros bloemen).

Zo’n heel klein diefje kan binnen een week al uitgroeien naar zoiets als dit:

Op deze foto zie je bovenaan de bloemtros, waar ook al wat tomaatjes groeien. Onder het laatste bloempje zie je een verdikking en daar begint een nieuwe tak te groeien.

Op deze foto zie je dezelfde tros iets dichterbij plus de ‘oplossing’. De rode streep geeft aan waar ik de dief van de tros afknip. Want je kunt deze dief helaas niet laten zitten, ook niet terwijl je al weer een nieuw bloemtrosje ziet. Want uiteindelijk wordt de tak heel lang en groot. En je ziet bij de wit-met-rode pijl alweer een nieuwe dief. En zo wordt deze dief uiteindelijk zo groot en wild dat ze te zwaar wordt voor de bloemtros. Ik heb wel eens gezien dat zo’n dief-aan-een-bloemtros door de zwaartekracht een hele tros van een tak afscheurde. Bovendien geldt voor deze dieven hetzelfde als voor de dieven die in de oksels verschijnen; je wilt ze niet, omdat ze energie van de plant vragen en je die energie wilt gebruiken voor bloei, vruchtzetting en rijping.

Nog een voorbeeld:

Op deze foto zie je ook weer een tros, nu al tomaatjes. En bij de wit met rode pijl zie je dat na de laatste bloemen een verdikking verschijnt, en daarachter begint een nieuwe tak = dief. Alleen wordt hier voor de tak met nieuwe groeitop eerst nog een klein bloemtrosje gevormd. En die mag dan blijven, want wellicht worden dat nog nieuwe tomaatjes.

Op deze foto zie je hoe ik het heb opgelost, de dief afgeknipt maar dan net na het nieuw gevormde bloemtrosje.

Zoals gezegd, zeker niet elke tomatenplant krijgt dieven aan het einde van een bloemtros, wij zien het bij nog geen 5% van alle tomatenplanten. Maar als je ze tegenkomt is het in ieder geval wel belangrijk om zo’n dief te herkennen en te verwijderen.

TOPPEN

Een tomaat groeit door zolang hij de kans krijgt (en zo lang het weer het toelaat en de plant niet ziek wordt). Maar als je veel tomaten wilt oogsten, zul je op een gegeven moment de top moeten verwijderen om de groei te stoppen en juist de vruchtzetting en de rijping van de laatste tomaten te bevorderen. In de volle grond top je meestal na de 4e tros (afhankelijk van planttijd, weersomstandigheden en ras). Onder glas top je meestal na 6e, 7e of 8e tros (afhankelijk van hoeveel trossen er op welke afstand groeien). Heel soms haal je de 9e tros (als de trosjes vrij dicht op elkaar groeien zoals je dat nog wel eens ziet bij cherrytomaten).

Persoonlijk: ik top (in de kas) gewoon op het moment dat ik niet meer bij de plant kan, dus met de armen omhoog is dat waarschijnlijk iets meer dan 2 meter: dan kan ik er verder toch niet meer bij en zelf heb ik ervaren dat dan nog alle aanwezige tomaten precies kunnen rijpen voor de herfst echt begint (uiteraard ook een beetje afhankelijk van ras, vroegheid, planttijd, etc.).

Om te toppen snijd je de stengel zo mogelijk af op 2 bladeren boven de laatste tros. Laat bij voorkeur een dief ergens groeien (de kleinste) om de sapstroom goed op gang te houden. Als die dief te groot wordt kun je weer voor een andere kleine dief kiezen en de grote dief weghalen.

TIKKEN

Tomaten zijn zelfbestuivers. Buiten zorgt de wind voor de beweging van de bloemtrosjes zodat het stuifmeel op de stamper belandt. Onder glas, zonder wind, moet men zelf zorgen dat het stuifmeel los komt door het zogenaamde “tikken”. Tik met handen of een stok tegen de stok die aan de tomaat is bevestigd, zodat het stuifmeel los kan komen. Doe dit zo mogelijk elke dag (ik zelf tik alle tomaten als ik een uurtje op de tuin ben en de deur open staat, en ik tik soms nog een keer even alle planten een keer als ik wegga (5 minuten werk maar kilo’s meer opbrengst.

Op de foto kun je een close-up van een tomatenbloem zien. Je ziet de stamper in het midden vrij ver naar buiten komen (beetje groenig). Daarlangs zie je een soort geel gordijntje met omkrullende bovenkant; daar zit het stuifmeel. Het enige dat hoeft te gebeuren is dat dat stuifmeel op de stamper komt, dat is dus nog geen 2 milimeter afstand. Vandaar dat tikken voldoende is. Je kunt daaraan ook wel afleiden (een tomaat is tenslotte een zelfbestuiver) dat de kans op kruising door stuifmeelverplaatsing heel klein is; dat kan alleen wanneer verschillende rassen echt heel dicht bij elkaar staan. Uiteraard is de kans wel op kruisbestuiving door insecten wel aanwezig  (hoewel insecten tomatenbloemen niet de allerlekkerste bloemen lijken te vinden, in tegenstelling tot paprika’s, pepers en aubergines).

Om een goede bevruchting te krijgen heb je ook wel een goede temperatuur nodig (minimaal 18 graden) en een goede luchtvochtigheid. Als het te koud is mislukt de bevruchting, en te vochtige lucht zorgt voor klontering van het stuifmeel, waardoor het slecht loslaat. Dus mocht, ondanks voldoende “tikken” je toch trossen tomaten missen, let dan goed op de luchtvochtigheid en zorg voor meer lucht in de kas.

 

 

——————————————————————————————————————————-

De meest gegeten tomaat in België is de Baron. Dit is een traditionele vleestomaat met veel smaak. De sappige tomaat heeft veel bereidingsmogelijkheden.

Ook de Coeur de Boeuf zal je misschien bekend in de oren klinken? Hij heeft een aparte vorm en twee kleuren. Deze tomatensoort smaakt een beetje zuur waardoor ze lekker smaakt in een zuiders slaatje.

Nog een bekende tomaat is de Kumato. Deze heeft een iewat bruine kleur en een specifieke smaak. Ook de Kumato kan je best gebruiken in slaatjes.

Prince is een tomaatsoort die lang houdbaar is. Je kan deze tomaat het best gebruiken in salades. Ook om te koken of te grillen is de Prince erg geschikt.

Als je een langwerpige gedeukte tomaat tegenkomt, is dit waarschijnlijk een Eleganto. Hij heeft een stevige mediterrane smaak en een frisse geur. De Eleganto is geschikt voor salades of om tussen broodjes te leggen.

De Sweet Pink is een rozige tomaat. Ze smaakt een beetje zoet en kan zowel in warme als koude gerechten gebruikt worden.

Trostomaten

Torrito-tomaten zijn geen onbekende tomaten. Ze zijn pruimvorming en hangen met 9 aan een tros. Je gebruikt ze als snack.

De prunella-trostomaten zijn kleine, pruimvormige vruchten. Het vruchtvlees is vast en is net zoals de Sweet Pink erg lekker in koude en warme bereidingen.

De Elita heeft zo’n 5 tomaten per tros. De tomaat is lang houdbaar en vooral lekker in salades.

Pittoresk is ene middelgrote trostomaat die ook goed houdbaar is. Hij is ideaal om op te vullen.

Princess zijn grote tomaten met een dieprode kleur. Ze zijn heerlijk om uit het vuistje te eten met een beetje zout erop.

Aankopen

Tomaten zijn het hele jaar door verkrijgbaar. Zorg er bij de aankoop voor dat de tomaten steeds stevig zijn en geen zachte plekken vertonen. De glanzend rode kleur en het frisgroene steeltje zijn bijkomende indicaties voor de versheid van de tomaat.

Bewaren

Bewaar de tomaten in het groentevak van de koelkast. Daar zijn ze een tiental dagen houdbaar.

Bereiding

Spoel de tomaten voor gebruik onder stromend water. Laat ze niet minutenlang weken in water want dan kunnen ze hun smaak verliezen. Tomaten kunnen in plakjes of stukjes versneden worden. Vergeet echter niet het steeltje en het geelgroene hartje te verwijderen.

Als je de schil wil verwijderen, snij de tomaat dan onderaan kruiselings in en dompel ze een 15-tal seconden onder in kokend water. Laat ze even schrikken onder een koude waterstraal en stroop de schil af.

Tomaten bestaan tot 94 % uit water. Dat leidt al eens tot overtollig vocht bij gevulde tomaten. Strooi daarom wat zout in de leeggehaalde tomaten en plaats ze een aantal minuten omgekeerd op een stuk keukenpapier. Voor koude vullingen laat je de tomaten best een halfuurtje rusten. Als de tomaten van een warme vulling voorzien worden, plaats ze dan nog 5 minuten in een oven die voorverwarmd werd op 240°C. Daarna kunnen ze gevuld worden en opnieuw in de oven geplaatst worden. Je zal merken dat de tomaat weinig overtollig vocht zal verliezen.

Gezondheid

Tomaten bestrijden oververmoeidheid, ze gaan vroegtijdige veroudering tegen en ze hebben een ontzurende werking. Tomaten zijn rijk aan vitamine B, B1 en C. Ze bevatten ook mineralen zoals kalium, fosfor en kalk. Ze hebben een gunstige werking bij maag- en darmontstekingen.

 

Zelf groenten kweken?

Neem dan zeker hier eens een kijkje

 

Geef een reactie